ตะลิงปลิง
| ตะลิงปลิง | |
|---|---|
| |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ 
| |
| อาณาจักร: | พืช |
| เคลด: | พืชมีท่อลำเลียง |
| เคลด: | พืชดอก |
| เคลด: | พืชใบเลี้ยงคู่แท้ |
| เคลด: | โรสิด |
| อันดับ: | อันดับกระทืบยอด |
| วงศ์: | วงศ์กระทืบยอด |
| สกุล: | สกุลมะเฟือง L. |
| สปีชีส์: | Averrhoa bilimbi |
| ชื่อทวินาม | |
| Averrhoa bilimbi L. | |
| ชื่อพ้อง[1] | |
| |
ตะลิงปลิง เป็นไม้ผลในวงศ์ Oxalidaceae เป็นพืชเขตร้อน คาดว่ามีถิ่นกำเนิดมาจากหมู่เกาะมาลูกู ในประเทศอินโดนีเซีย ปัจจุบันกลายเป็นพืชประจำถิ่นในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้, เอเชียใต้, ทวีปอเมริกากลาง, ทวีปอเมริกาใต้, ประเทศแทนซาเนีย, ประเทศออสเตรเลีย และประเทศจาเมกา เป็นไม้ยืนต้น สูงได้ถึง 15 เมตร ออกผลตามกิ่งก้านและลำต้นเป็นพวงแน่นและสวยงาม จึงเป็นที่นิยมปลูกทั่วไป นอกจากนี้ผลยังสามารถใช้บริโภค ตะลิงปลิงเป็นพืชร่วมวงศ์กับมะเฟือง มีส่วนที่แตกต่างกันอย่างชัดเจนคือ ผลมะเฟืองมีขนาดใหญ่กว่าผลตะลิงปลิง
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
[แก้]ไม้ต้นทรงพุ่ม สูงได้ถึง 15 เมตร ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ยาว 20-60 ซม. ออกสลับ ใบย่อย 25-35 ใบ รูปขอบขนานแกมรูปหอก กว้างประมาณ 5.5 ซม. ยาวประมาณ 12 ซม. ปลายแหลม โคนสอบ มีขนนุ่ม ดอกสีแดงอมม่วง กลางดอกมีสีนวล กลิ่นหอมอ่อนๆ ออกเป็นช่อสั้นตามโคนต้นและกิ่งแก่ กลีบดอก 5 กลีบ เมื่อบานขนาดผ่าศูนย์กลาง 1-1.5 ซม. เกสรผู้ 10 อัน สั้น 5 อัน ยาว 5 อัน อยู่สลับกัน ผลรูปป้อมรี ผิวเกลี้ยง กว้าง 2-5 ซม. ยาว 4-10 ซม. เป็นพูตื้นๆ 4 พู ปลายแหลม โคนมน รสเปรี้ยว เมื่อสุกสีเขียวอมเหลือง
การบริโภค
[แก้]ผลมีรสเปรี้ยว เป็นที่นิยมเก็บผลอ่อนมากินกับกะปิ น้ำปลาหวาน เกลือ หรือนำมาทำส้มตำตะลิงปลิง หรือกินกับอาหารรสจัด หรือใช้เป็นเครื่องปรุงใส่ในอาหารที่ต้องการความเปรี้ยว เช่น แกงส้ม ต้มยำ เป็นต้น หรือจะนำมาแช่อิ่มก็ได้ หรือจะนำมาทำน้ำผลไม้ ซึ่งจะให้แคลอรีต่ำ มีวิตามินเอสูง แต่ไม่ควรกินติดต่อกันเป็นจำนวนมาก ๆ หรือเป็นระยะเวลานาน ๆ เพราะจะทำให้เลือดตกตะกอนได้
สรรพคุณ
[แก้]- ราก สรรพคุณแก้พิษร้อนใน กระหายน้ำ ฝาดสมาน บำรุงกระเพาะอาหาร แก้โลหิตออกตามกระเพาะอาหาร ลำไส้ ดับพิษร้อนของไข้ แก้ริดสีดวงทวาร แก้คัน แก้คางทูม แก้ไขข้ออักเสบ รักษาสิว รักษาซิลิส บรรเทาโรคเก๊าท์ บรรเทาการอักเสบของลำไส้ใหญ่
- ใบ สรรพคุณใช้พอกแก้คัน ใช้ภายในโดยนำมาต้มดื่มรักษาอาการอักเสบของลำไส้ใหญ่ รักษาซิฟิลิส แก้ไขข้ออักเสบ รักษาคางทูม รักษาสิว
- ดอก นำมาชงเป็นชา สรรพคุณแก้ไอ
- ผล สรรพคุณเจริญอาหาร บำรุงกระเพาะอาหาร ฝาดสมานและลดไข้ แก้เสมหะเหนียว ฟอกโลหิต ยาบำรุงแก้ปวดมดลูก แก้ไอ บรรเทาโรดริดสีดวงทวาร แก้ลักปิดลักเปิด
- ชาวโอรังอัซลีในรัฐเปรัก ประเทศมาเลเซียใช้ส่วนผสมของใบกับผลไม้รักษาซิฟิลิส[2]
การปลูกและดูแลรักษา
[แก้]ตะลิงปลิงปลูกเลี้ยงง่าย ชอบดินร่วนปนทราย ระบายน้ำดี แต่ไม่ทนน้ำท่วมขังเป็นเวลานาน นิยมขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดหรือตอนกิ่ง ซึ่งต้นที่ได้จากการเพาะเมล็ดจะมีทรงพุ่มสูงใหญ่ และแข็งแรงกว่าต้นที่ได้ตอนกิ่ง แต่จะใช้เวลา 2-3 ปี จึงจะมีดอกมีผล ขณะที่ต้นจากการตอนกิ่งจะให้ผลหลังจากการปลูกลงดิน 5-8 เดือน หลังจากปลูกได้นาน 3-4 เดือนควรหมั่นตัดแต่งกิ่งให้เป็นพุ่ม ถ้าไม่ต้องการให้ต้นสูงมากก็ตัดส่วนยอดออกเพื่อให้แตกกิ่งข้าง ๆ จะช่วยให้เก็บผลได้ง่าย ควรใส่ปุ๋ยคอกสลับกับปุ๋ยเคมีบ้างทุก 3 เดือน
เมนูแนะนำสำหรับตะลิงปลิง
[แก้]เนื่องจากตะลิงปลิงมีรสเปรี้ยวนำกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์จึงสามารถนำไปทำได้ทั้งอาหารคาวและเครื่องดื่มโดยเมนูที่คนนิยมนำตะลิงปลิงไปปรุงก็อย่างเช่น น้ำพริกตะลิงปลิง[3] ปลาทูต้มตะลิงปลิง ยำตะลิงปลิง ฯลฯ หรือนำมาต้มเป็นน้ำผสมน้ำตาลลงไปก็จะได้เป็นเครื่องดื่มคลายร้อนรสเปรี้ยวอมหวาน ทั้งยังมีบางแห่งนำมา
ทำตะลิงปลิงแช่อิ่ม เป็นของกินเล่นได้อีกด้วย
อ้างอิง
[แก้]- ↑ "The Plant List: A Working List of All Plant Species". สืบค้นเมื่อ May 16, 2014.
- ↑ Samuel, A.J.S.J., Kalusalingam, A., Chellappan, D.K., Gopinath, R., Radhamani, S., Husain, H. A., Muruganandham, V., Promwichit, P. 2010. Ethnomedical survey of plants used by the orang asli in kampong bawong, Perak, West Malaysia. Joutnal of Ethnobiology and Ethnomedicine. 6:5
- ↑ "สูตรน้ำพริกตะลิงปลิง".
- อุไร จิรมงคลการ.ผลไม้ในสวน.พิมพ์ครั้งแรก.กรุงเทพฯ:สายธุรกิจโรงพิมพ์
- ตะลิงปลิง เก็บถาวร 2010-03-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้] | บทความพีชนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |